Noodzaak van grootschalige dataverzameling in jeugdzorg niet aangetoond

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft bezwaren tegen een wetsvoorstel dat leidt tot grootschalige dataverzameling in de jeugdzorg. Het voorstel zou onderzoek naar de beschikbaarheid van jeugdzorg binnen gemeenten mogelijk moeten maken. Maar onvoldoende duidelijk is waarom er bij zulk onderzoek veel privacygevoelige informatie van jongeren en hun ouders moet worden gedeeld.

Jeugdzorg beslaat in Nederland onder meer de kinderbescherming, hulp aan jongeren met psychische problemen en de reclassering. De bedoeling van het wetsvoorstel 'Verbetering beschikbaarheid jeugdzorg' is dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) gegevens kan gaan inzamelen voor onderzoek naar de beschikbaarheid van de jeugdzorg.

De NZa kan volgens het voorstel onder meer gezondheidsgegevens en strafrechtelijke gegevens van jongeren en hun ouders opvragen bij gemeenten en hulpverlenende instanties.

Noodzaak is niet aangetoond

Niet aangetoond is echter waarom het gebruik van deze gevoelige gegevens noodzakelijk is. Het is denkbaar dat de beschikbaarheid van jeugdzorg kan worden onderzocht op een manier die veel minder ingrijpend is. Bijvoorbeeld met steekproefsgewijs onderzoek, door te kijken naar de verdeling van wachttijden bij verschillende vormen van jeugdzorg of door nieuwe statistiek te ontwikkelen.

Als minder ingrijpende methoden voorhanden zijn om hetzelfde doel te bereiken, mogen ingrijpender methoden niet worden toegepast. De toelichting maakt niet duidelijk of alternatieven zijn overwogen en zo ja, waarom deze zijn verworpen. Daarom schiet de onderbouwing van het wetsvoorstel tekort. Dat geldt ook voor doorbreking van de geheimhoudingsplicht van jeugdhulpverleners.

Kwetsbare jongeren

"Weinig gegevens zijn zó persoonlijk als informatie over je gezondheid of je eventuele contact met politie en justitie", zegt AP-vicevoorzitter Monique Verdier. "Daarom is het ontzettend belangrijk dat er uiterst zorgvuldig met zulke gegevens wordt omgegaan. Al helemaal als het gaat om gegevens van jongeren in de jeugdzorg."

"Jeugdzorg draait vaak om jongeren in uiterst kwetsbare posities, bijvoorbeeld omdat zij mentale problemen hebben, thuis niet veilig zijn of hun leven weer proberen op te pakken na aanraking met justitie. Als de overheid gegevens wil gebruiken van zulke jongeren, en van hun ouders, zal de overheid heel goed moeten uitleggen waarom dat per se nodig is. Aan die uitleg schort het nu."

Afbakening is nodig

Ook maakt het wetsvoorstel niet precies duidelijk welke gezondheidsgegevens en strafrechtelijke gegevens er zullen worden verwerkt. Terwijl dat wel moet, juist ook omdat het gaat om gegevens met een zeer privacygevoelig karakter.

Verdier: "Jongeren en hun ouders moeten weten waar zij aan toe zijn. Zij hebben daar recht op. Daarom moet het wetsvoorstel duidelijk afbakenen wélke gezondheidsgegevens en strafrechtelijke gegevens er worden gedeeld."